Wettelijke samenwoning is niet gelijkgesteld met een huwelijk. Wettelijk samenwonenden kunnen bij scheiding hun verklaring van wettelijk samenwonen intrekken en hun samenlevingscontract verbreken. Feitelijk samenwonenden kunnen zonder enige administratieve formaliteit uit elkaar gaan.

Wettelijk samenwonen op Belgium.be 
 Samenlevingscontract op Belgium.be 
 Samenwonen beëindigen op Belgium.be  

Wettelijk samenwonen op notaris.be 

Feitelijk gezin op Belgium.be 
Feitelijk samenwonen op notaris.be  

onzewegenscheiden van de Orde van Vlaamse Balies 

Gratis juridisch advies de Orde van Vlaamse Balies

Een einde aan het wettelijk samenwonen

Wettelijk samenwonenden zijn twee meerderjarige personen die bij hun gemeente een verklaring van wettelijk samenwonen hebben afgelegd. Die verklaring biedt hen juridische bescherming en legt ook plichten op:

• De bescherming van de gezinswoning omvat de gemeenschappelijke woning en het huisraad. De ene partner kan niet op eigen houtje de woning verkopen, wegschenken of er een hypotheek op nemen;
• Samenwonenden moeten bijdragen in de lasten van het samenleven, elk naar evenredigheid van hun mogelijkheden;
• Voor bepaalde schulden is er een hoofdelijke verbintenis tussen de samenwonenden, bijvoorbeeld voor de behoeften van de kinderen die ze samen opvoeden, voor een lening voor de woning of een auto.

Ongehuwde partners die de gevolgen van hun samenwonen en het einde van hun relatie willen regelen kunnen dit vastleggen in een samenlevingscontract bij een notaris. Je kan daarin de organisatie van het gezin regelen en een aantal gevolgen van het samenwonen voor het bezit. Zo’n contract mag niet afwijken van de wettelijke regels van het ouderlijk gezag en van het erfrecht en mag niet strijdig zijn met de openbare orde.

Een wettelijke samenwoning kan op verschillende manieren eindigen: door huwelijk of overlijden van een partner; door een beslissing van het koppel in onderling overleg of door een eenzijdige opzegging. Je gaat alleen of allebei samen een schriftelijke verklaring afleggen bij de ambtenaar van de burgerlijke stand van je gemeente. Dit is kosteloos. Veel gemeenten hebben hiervoor een modelverklaring. Bij eenzijdige opzegging ontvangt de afwezige partner binnen de acht dagen een schriftelijke verklaring door de aflevering van een gerechtsdeurwaardersexploot. De partner die de eenzijdige verklaring heeft afgelegd draagt de kosten van het gerechtsdeurwaardersexploot. Partners die wettelijk samenwonen kunnen ook feitelijk uit elkaar gaan zonder een verklaring af te leggen bij het gemeentebestuur. Hun rechten en plichten als wettelijke samenwoner blijven dan bestaan, tot één van hen toch ooit beslist daaraan een einde te stellen.

Een einde aan samenwonen van en met niet-Belgen

Voor het internationaal privaatrecht is samenwonen geregistreerd samenwonen en in België is dat het ‘wettelijk’ samenwonen. Feitelijk samenwonen bestaat niet voor het Belgische Wetboek Internationaal privaatrecht.

Je kunt als niet-Belg in België wettelijk gaan samenwonen en dat samenwonen ook beëindigen. Beide partners moeten op dat moment in België een gewone verblijfplaats hebben.

Wanneer je voor je naar België kwam al in een andere land geregistreerd samenwoonde, bepaalt het recht van dat land de voorwaarden en de gevolgen om die geregistreerde samenwoning in België te beëindigen.

Een einde aan feitelijk samenwonen

Een koppel kan ook feitelijk samenwonen. Dat vraagt geen formaliteiten, ook niet bij het uit elkaar gaan. Er is niets voorzien over het vermogen en de schulden van deze samenwoners en als feitelijke samenwoner ben je niet verplicht om bij te dragen in de lasten van de samenwoning naargelang je mogelijkheden. Je geniet geen bescherming wat de gezinswoning betreft.