Werk en gezin combineren, het is een aartsmoeilijke opgave, vooral voor alleenstaande ouders. Er zijn een paar mogelijkheden om de combinatie beter te laten verlopen. Zo kan je tijdelijk minder gaan werken dankzij allerhande verlofstelsels zoals tijdskrediet, loopbaanonderbreking en thematische verloven. Je kan ook besluiten om deeltijds te werken. Misschien heb je zelfs mogelijkheden om (deels) van thuis uit te werken.

Tijdskrediet, loopbaanonderbreking en thematische verloven

Voor meer informatie hierover kan je ook terecht bij je vakbond.

  Tijdskrediet   privé-sector

 www.vlaanderen/be/nl/werk
 RVA – tijdskrediet met motief

Via het systeem van tijdskrediet kan je als werknemer in de privésector meer tijd vrijmaken voor jezelf. Tijdskrediet opnemen betekent dat je voor een bepaalde tijd ofwel 4/5 of halftijds gaat werken ofwel niet meer gaat werken. Tijdens het tijdskrediet kan een uitkering van de RVA ervoor zorgen dat het loonverlies deels wordt opgevangen. Dit geldt niet voor alle vormen van tijdskrediet.

  Het tijdskrediet is een recht tenzij je in een omgeving werkt met minder dan tien werknemers. In dat geval heb je de goedkeuring van je werkgever nodig. Ook kan deze in bepaalde gevallen beslissen om de startdatum van je tijdskrediet uit te stellen.

Vanaf het moment dat je je aanvraag hebt gedaan tot drie maanden na afloop van je tijdskrediet ben je beschermd tegen ontslag.

Er bestaan twee soorten tijdskrediet.

Vanaf 1 april 2017 is het opnemen van tijdskrediet zonder motief niet meer mogelijk.

Met motief

Vanaf 1 juni 2017 zijn er zes motieven om tijdkrediet met motief op te nemen. Vijf zorgmotieven en één opleidingsmotief.

 Motieven

• zorg voor je kind dat jonger is dan 8 jaar
• zorg voor je gehandicapte kind dat jonger is dan 21 jaar
• zorg of bijstand voor je zwaar ziek minderjarig kind of voor een zwaar ziek minderjarig kind dat deeluitmaakt van je gezin
• zorg of bijstand voor een ernstig ziek gezinslid (personen waarmee je samenwoont) of een familielid (bloedverwanten: kinderen, ouders, grootouders, kleinkinderen, broers of zussen of aanverwanten: schoonouders, stiefouders, stiefkinderen …
• palliatieve zorg voor personen die lijden aan een ongeneeslijke ziekte en terminaal zijn
• het volgen van een erkende opleiding

  Voorwaarden

Loopbaanvoorwaarden

• minstens 2 jaar bij dezelfde werkgever gewerkt hebben, tenzij dit tijdskrediet volgt op ouderschapsverlof en als je de maximumduur van het vergoede ouderschapsverlof voor al je kinderen hebt uitgeput.

Tewerkstellingsvoorwaarden

• om recht te hebben op 1/2de en 1/5de tijdskrediet moet je tijdens de 12 maanden vóór de kennisgeving in een bepaald arbeidsregime hebben gewerkt: minstens 3/4de als je halftijds wil onderbreken en minstens voltijds als je 1/5de wil onderbreken. Als je in die laatste 12 maanden ziek geweest bent of een thematisch verlof hebt opgenomen, dan gelden verzachtende omstandigheden zodat je het tijdskrediet toch kan opnemen.
• Bepaalde periodes worden gelijkgesteld: jaarlijkse vakantie, bevallingsrust, klein verlet en tijdelijke werkloosheid. Bij ziekte zijn de eerste 30 dagen gelijkgesteld.
• Sommige periodes worden genegeerd of geneutraliseerd: ziekteperiodes langer dan 30 dagen tot maximum 5 maanden, arbeidsongeschiktheid na een arbeidsongeval of een beroepsziekte tot maximum 11 maanden, periodes van progressieve werkhervatting na een ziekte of arbeidsongeval, de thematische verloven en lopende of al genomen periodes van tijdskrediet zodat je niet opnieuw een voltijds jaar moet werken.

  Duur

• • Voor de zorgmotieven: maximum 51 maanden
  • Voor het opleidingsmotief: maximum 36 maanden
  • Als je je loopbaan in het verleden al eens onderbroken hebt door tijdskrediet of loopbaanonderbreking, worden deze periodes afgetrokken van de 51 of 36 maanden waar je vandaag recht op hebt.
  • Er is ook een minimumduur per motief en opnamevorm

Minimumduur	Voltijds of halftijds	1/5de
Zorg voor je kind jonger dan 8 jaar	3 maanden	6 maanden
Zorg voor je gehandicapt kind jonger dan 21 jaar	3 maanden	6 maanden
Zorg of bijstand voor een zwaar ziek minderjarig kind	Per aanvraag min. 1 maand – max. 3 maanden	Per aanvraag min. 1 maand – max. 3 maanden
Zorg of bijstand voor een ernstig ziek gezins- of familielid	Per aanvraag min. 1 maand – max. 3 maanden	Per aanvraag min. 1 maand – max. 3 maanden
Palliatieve zorg	1 maand	1 maand
Opleiding	3 maanden	3 maanden

  Als je tijdskrediet met motief opneemt, krijg je een onderbrekingsuitkering  (forfaitaire bedragen) via de RVA. Als je een onderbrekingsuitkering krijgt, telt de periode dat je niet of minder werkt in sommige gevallen toch gewoon mee voor de berekening van je pensioen. Neem voor meer informatie contact op met de Pensioenlijn via   1765 (gratis).

 Aanmoedigingspremies. Als je een onderbrekingsuitkering via de RVA krijgt, kan je in bepaalde gevallen ook aanspraak maken op een aanmoedigingspremie van de Vlaamse overheid als je in Vlaanderen bent tewerkgesteld. Dat is een aanvullende uitkering, boven op de onderbrekingsuitkering die je krijgt van de RVA. De regelgeving verschilt, afhankelijk van de sector waarin je werkt: openbare sector, privé of social profit. Opgelet! Je moet deze premies zelf aanvragen.

  Loopbaanonderbreking   openbare sector en onderwijs

Ook in de openbare sector bestaat een systeem om tijdelijk minder te werken. De voorwaarden hangen af van de overheid en de openbare dienst waarin je werkt en van je statuut.

 www.vlaanderen/be/nl/werk
 contractuele en statutaire werknemers van de lokale en provinciale besturen en voor contractuele werknemers bij de andere overheidsbesturen
 autonome overheidsbedrijven

 personeelsleden van het onderwijs en de centra voor leerlingenbegeleiding
 statutaire werknemers van de openbare besturen

  Thematische verloven

 www.vlaanderen/be/nl/werk

Naast het algemene verlofstelsel van tijdskrediet of loopbaanonderbreking bestaan er ook verlofstelsels die gebonden zijn aan een specifieke reden. Deze zogenaamde thematische verloven staan helemaal los van het recht op tijdskrediet of loopbaanonderbreking. Bovendien zijn de toelatingsvoorwaarden soepeler, hebben ze een kortere maximumduur en geven ze recht op een hogere uitkering. Het zijn dus extra verloven.

Bij opname van een thematisch verlof, behoud je je volledige sociale rechten (pensioen, werkloosheidsvergoeding, ziekte-uitkering). Het aantal vakantiedagen, het vakantiegeld en eindejaarspremie worden wel berekend volgens het nieuwe uurrooster en het deeltijds loon.

Ouderschapsverlof

Beide ouders hebben recht op vier maanden ouderschapsverlof per kind. Je kan dit opnemen tot het kind 12 jaar is. Als je kind een fysieke of mentale handicap van minstens 66% heeft of minstens 4 punten in de eerste pijler op de medisch-sociale schaal, is die leeftijdsgrens 21 jaar. Terwijl je het ouderschapsverlof opneemt, krijg je een vervangingsinkomen via de RVA. Ouderschapsverlof is een recht dat niet geweigerd kan worden door de werkgever. Het kan wel met maximaal 6 maanden worden uitgesteld, op voorwaarde dat je werkgever daarvoor gegronde redenen heeft.

 www.vlaanderen/be/nl/werk
 ouderschapsverlof op de website van de RVA

  Voorwaarden

• de biologische moeder of biologische vader
• de ouder die het kind erkend heeft
• de adoptieouder.

  Duur/opnamemogelijkheden

• helemaal niet werken gedurende 4 maanden, naar keuze op te splitsen per maand of een veelvoud ervan
• halftijds werken gedurende 8 maanden, naar keuze op te splitsen in perioden van minimaal 2 maanden of een veelvoud ervan
• enkel voor voltijdse werknemers: het 1/5 ouderschapsverlof kan bekomen worden gedurende een periode van maximum 20 maanden., die kunnen worden opgesplitst in periodes van 5 maanden of een veelvoud (5, 10, 15 of 20 maanden)

 Aanmoedigingspremies. Als je een onderbrekingsuitkering via de RVA krijgt, kan je in bepaalde gevallen ook aanspraak maken op een aanmoedigingspremie van de Vlaamse overheid als je in Vlaanderen bent tewerkgesteld. Dat is een aanvullende uitkering, boven op de onderbrekingsuitkering die je krijgt van de RVA. De regelgeving verschilt, afhankelijk van de sector waarin je werkt: openbare sector, privé of social profit. Opgelet! Je moet deze premies zelf aanvragen.

Verlof voor medische bijstand

Als je voor een zwaar ziek familielid wil zorgen, kun je verlof voor medische bijstand nemen. Werk je in de privésector, dan is verlof voor medische bijstand een recht dat niet geweigerd kan worden. In de openbare sector is dat niet altijd het geval. Tijdens het verlof voor medische bijstand krijg je een onderbrekingsuitkering van de RVA.

 www.vlaanderen/be/nl/werk
 verlof voor medische bijstand op de website van de RVA/voorwaarden

Voor de alleenwonende werknemers die medische bijstand verlenen aan hun kind van maximum 16 jaar: de maximumduur van de volledige onderbreking kan verlengd worden tot maximum 24 maanden.

Aanmoedigingspremies. Als je een onderbrekingsuitkering via de RVA krijgt, kan je in bepaalde gevallen ook aanspraak maken op een aanmoedigingspremie van de Vlaamse overheid als je in Vlaanderen bent tewerkgesteld. Dat is een aanvullende uitkering, boven op de onderbrekingsuitkering die je krijgt van de RVA. De regelgeving verschilt, afhankelijk van de sector waarin je werkt: openbare sector, privé of social profit. Opgelet! Je moet deze premies zelf aanvragen.

Palliatief verlof

Als je palliatieve zorg wil verstrekken aan ongeneeslijke zieke, terminale patiënt, kan je palliatief verlof nemen. Palliatief verlof is een recht dat niet geweigerd kan worden. Je hoeft er geen toestemming voor te krijgen van je werkgever. Tijdens het palliatief verlof krijg je een vervangingsinkomen via de RVA.

 www.vlaanderen/be/nl/werk
 palliatief verlof op de website van de RVA

 Aanmoedigingspremies. Als je een vervangingsinkomen via de RVA krijgt, kan je in bepaalde gevallen ook aanspraak maken op een aanmoedigingspremie van de Vlaamse overheid als je in Vlaanderen bent tewerkgesteld. Dat is een aanvullende uitkering, boven op de onderbrekingsuitkering die je krijgt van de RVA. De regelgeving verschilt, afhankelijk van de sector waarin je werkt: openbare sector, privé of social profit.. Opgelet! Je moet deze premies zelf aanvragen.

Mantelzorg

De werknemer die dit nieuw verlof voor mantelzorg wil opnemen moet voldoen aan een aantal voorwaarden; onder meer erkend zijn als mantelzorger. Voor deze voorwaarden, raadpleeg het infoblad van de RVA T164

Vanaf 1 september 2020 kan de werknemer die als mantelzorger is erkend, dit nieuwe thematisch verlof bij zijn werkgever aanvragen en bij de RVA de uitkering aanvragen waarop hij recht heeft. Voor de te volgen procedure, raadpleeg het infoblad van de RVA T14.

  Deeltijds werken

 deeltijdse arbeid

Misschien is deeltijds werken wel een oplossing voor jou om je werk en gezin beter te kunnen combineren. Via de stelsels van tijdskrediet en ouderschapsverlof, kan je al deeltijds werken voor een bepaalde periode. Als die mogelijkheden zijn uitgeput, kan je misschien je arbeidsduur aanpassen in overleg met je werkgever. Opgelet, dit kan wel gevolgen hebben voor je latere rechten op een werkloosheidsuitkering en voor je pensioenopbouw. Alles hangt af van het statuut waarin je terecht komt. Zo kan je vrijwillig deeltijds werken, deeltijds werken met behoud van rechten of deeltijds werken maar gelijkgesteld worden met een voltijdse werknemer. Zie: RVA – Waarop heeft een deeltijdse werknemer recht?

 Vraag daarom zeker eerst om advies bij je vakbond of bij de RVA.

Als je als werkloze opnieuw aan de slag gaat in een deeltijdse baan, dan kan je onder bepaalde voorwaarden, boven op je deeltijdse nettoloon, een extra uitkering van de RVA krijgen. Door die inkomensgarantie-uitkering (IGU) heb je de garantie dat je totale inkomen op zijn minst gelijk is aan de werkloosheidsuitkering die je kreeg voordat je weer aan het werk ging.
 Inkomensgarantie-uitkering (IGU)

 Thuiswerken / telewerken

  Er is een verschil tussen thuiswerken en telewerken:

• Thuiswerkers verrichten tegen loon arbeid onder het gezag van een werkgever, in hun woonplaats of op elke andere door hen gekozen plaats, zonder dat zij onder het toezicht of de rechtstreekse controle van deze werkgever staan.
• Telewerk kan kaderen in een overeenkomst voor tewerkstelling van thuiswerkers, maar in de meeste gevallen is het een uitvoeringsmodaliteit van een gewone arbeidsovereenkomst. De cao’s nr. 85 en 85 bis zien telewerk als een middel om door een betere werkorganisatie oplossingen te vinden voor mobiliteitsproblemen en de combinatie werk en gezin.

Thuis werken

Thuis werken kan een interessante manier zijn om een druk leven beter te beheersen. Bedenk wel dat er ook een aantal nadelen aan verbonden zijn, vooral als je voltijds van thuis uit werkt.

Het belangrijkste nadeel is dat thuis meteen ook de werkplaats wordt. Daardoor is er geen plek meer om “thuis” te komen. Ook loop je sociaal contact met de collega’s mis. Het is daarom waarschijnlijk een beter idee om, als het mogelijk is, de werkgever te vragen om een aantal dagen per week thuis te werken en de andere dagen op de gewone werkplek.

Als je een aantal dagen per week van thuis uit werkt, moet dat in je schriftelijke overeenkomst (contract) staan. Daarin moet staan hoe de werkgever de kosten die je maakt door thuis te werken, vergoedt, hoe het loon wordt berekend, hoe het verlof wordt geregeld, …

 Let op voor zoekertjes die je aansporen om van thuis uit te werken en zo “je inkomen te verdubbelen”. Vaak is het niet duidelijk wat er precies van je verwacht wordt. Veel van de organisaties die je in die zoekertjes tegenkomt, verwachten dat je hen betaalt om te kunnen beginnen met het thuiswerk. Soms moet je zelfs betalen om meer informatie te krijgen of zijn er enkel dure 0900-nummers voor verdere inlichtingen. Bedenk ook dat het meestal veel tijd in beslag neemt voor je voldoende verdient.

Het is ook belangrijk in zo’n gevallen om na te gaan wat je statuut is. Als de organisatie rechtstreeks aan jou betaalt, ben je een werknemer en moet er een arbeidsovereenkomst zijn. De werkgever (de organisatie) moet dan werkgeversbijdragen betalen en je bouwt alle bijhorende rechten (werkloosheidsuitkering, pensioen,..) op. Als de organisatie je niet betaalt, werk je als zelfstandige en heb je een aantal verplichtingen.
Meer informatie over als zelfstandige aan de slag te gaan.

Pas ook heel hard op voor systemen van piramideverkoop, netwerkmarketing en kettingverkoop.

Als de organisatie je geen of onvoldoende informatie geeft over je statuut en over wat je allemaal moet doen om bv. in orde zijn met de sociale zekerheid, ga dan niet in op het op het eerste zicht aanlokkelijke aanbod.

Telewerken

Telewerk is werk dat met de hulp van informatietechnologie buiten de werkvloer wordt uitgevoerd. Meestal doet de werknemer aan telewerk bij hem thuis. Maar er kan ook voor een andere locatie worden gekozen. Telewerk is geen recht. Zowel werkgever als werknemer kunnen er op vrijwillige basis voor kiezen. Voor iedere telewerker afzonderlijk moet dan een schriftelijke overeenkomst worden opgesteld op het ogenblik dat de telewerker er aan begint, liefst als bijlage bij de arbeidsovereenkomst. Daarin moet dan staan: de frequentie en eventuele dagen of uren waarop telewerk wordt verricht; de periodes dat de telewerker bereikbaar moet zijn en via welke middelen; de ogenblikken waarop de telewerker een beroep kan doen op technische ondersteuning; de afspraken die gemaakt zijn over de vergoeding van de kosten; de voorwaarden en afspraken voor een terugkeer naar de werkvloer; de plaats(en) die de telewerker heeft gekozen om zijn werk te verrichten; de periode wanneer telewerk wordt verricht. Voor telewerkers geldt dezelfde arbeidsduurregeling als voor de collega’s die op de werkvloer werken. Ze hebben wel de mogelijkheid om dat zelf te organiseren. De totale werkbelasting mag door het telewerk niet verhogen.